تأثیر عوامل محیطی بر جوانه‌زنی بذر و سبزشدن گیاهچه علف‌هرز دینبرا (Dinebra retroflexa)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، باوی، ملاثانی، ایران

2 دانش‌آموخته کارشناسی مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، باوی، ملاثانی، ایران

چکیده

به­منظور ارزیابی پاسخ جوانه­زنی علف هرز دینبرا به دماهای متناوب (30/40، 25/35، 20/30 و 15/25 درجه سانتی­گراد- روز/شب) در دو شرایط نور (روشنایی/تاریکی و تاریکی مداوم)، تنش خشکی (صفر، 2/0-، 4/0-، 6/0-، 8/0-، 1- و 2/1- مگاپاسکال)، تنش شوری (صفر، 50، 100، 150، 200، 250، 300 و 350 میلی­مولار) و عمق دفن بذر (صفر، 5/0، 1، 2، 4، 6 و 8 سانتی­متری)، چهار آزمایش جداگانه در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان در سال 1398 با چهار تکرار انجام شد. نتایج نشان داد بیشترین درصد جوانه­زنی در دمای متناوب 20/30 در شرایط روشنایی/تاریکی (93 درصد) و کمترین در دمای متناوب 15/25 در شرایط تاریکی مداوم (5 درصد) مشاهده شد. همچنین درصد جوانه­زنی در شرایط روشنایی/تاریکی نسبت به تاریکی مداوم بیشتر بود. شوری و خشکی مورد نیاز برای کاهش 50 درصد حداکثر جوانه­زنی به­ترتیب 54 میلی­مولار و 49/0- مگاپاسکال بود. همچنین، با افزایش عمق دفن بذر، سبزشدن دینبرا کاهش یافت؛ به­طوری­که در عمق 2 سانتی­متری کاملاً متوقف شد. نتایج نشان داد که این علف هرز به شوری و خشکی حساس می­باشد. استفاده از شخم (به­ویژه در شب) و کشت در دامنه دمایی 15/25 درجه سانتی­گراد در برنامه مدیریت تلفیقی علف­های هرز جهت کاهش گیاهچه­های سبزشده توصیه می­شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Influence of environmental factors on seed germination and seedling emergence of Dinebra retroflexa

نویسندگان [English]

  • Ahmad Zare 1
  • Fatemeh Deris 2
  • Zahra Karimi 2
1 Plant Production and Genetics Department, Faculty of Agriculture, Agricultural Sciences and Natural Resources University of Khuzestan. Bavi, Mollasani, Iran
2 Plant Production and Genetics Department, Faculty of Agriculture, Agricultural Sciences and Natural Resources University of Khuzestan. Bavi, Mollasani, Iran
چکیده [English]

In order to evaluate germination response of Dinebra weed to alternating temperatures and (40/30, 35/25, 30/20 and 25/15 °C day/night) in two light conditions (light/dark and continuous dark), osmotic stress (0, -0.2, -0.4, -0.6, -0.8, 1-, and -1.2 MPa), salt stress (0, 50, 100, 150, 200, 250, 300, and 350 mM) and seed burial depth (0, 0.5, 1, 2, 4, 6, and 8 cm), four separate experiments were conducted at Agricultural Sciences and Natural Resources University of Khuzestan during 2019 with four repetitions. The highest germination percentage was observed at alternating temperatures 30/20 °C in light/dark (93 percentage) and the lowest at 25/15 °C in continuous dark condition (5 percentage). Also, the germination percentage was higher in light/dark than continuous dark condition. Salinity and drought stresses required to inhibit 50% germination of the maximum germination were 54 mM and -0.49 MPa, respectively. Also, with increasing the seed burial depth, the emergence of Dinebra decreased and stopped completely at depth of 2cm. The results indicated that this weed is sensitive to salinity and drought. It is recommended to use plowing (especially at night) and planting in the temperature range of 25/15 °C in the integrated weed management program to reduce the emergence seedlings.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Alternating temperature
  • light
  • osmotic stress
  • salt stress
  • seed burial depth

مقدمه

جنس دینبرا (Dinebra) متعلق به خانواده گندمیان (Poaceae) می­باشد و یک گونه یک­ساله چهارکربنه می­باشد (Weller et al., 2019). گونه دینبرا به جنس پوشینک برنجی (Leptochloa) بسیار نزدیک می­باشد (Snow & Peterson, 2012).

علف هرز دینبرا به­عنوان علف هرز مزارع نیشکر (Kheyrandis & Elahifard, 2014; Rao & Kiran, 2012)، پنبه و سورگوم (Karar et al., 2005)، بادام زمینی (Vaghasia et al., 2014)، ذرت و آفتابگردان (Subbulakshmi et al., 2009)، برنج (Jayakumar et al., 2020 ;Rawat et al., 2012) معرفی شده است. همچنین، بر اساس مشاهدات میدانی به­عنوان علف هرز فضای سبز شهری نیز قابل توجه می­باشد. گل­آذین دینبرا به­صورت خطی یا بیضوی - مستطیل تا هرمی است که از سنبله­های متعددی تشکیل شده است که در امتداد محور گل­ها به طول 10 تا 35 سانتی­متر توزیع شده­اند. هر سنبله دارای 2تا 20 عدد سنبلچه بارور است و میوه به­صورت گندمه و به صورت تخم مرغی به طول 5/1 میلی­متر است. دینبرا برای جوانه­زنی، رشد و گل­دهی به دماهای بالا و روز بلند نیاز دارد (Tanji, 2020).

موفقیت موثر در برنامه مدیریت علف­های هرز، به دانش و اطلاعات دقیق بیولوژی بذر علف­های هرز بستگی دارد (Chauhan & Johnson 2010). عوامل متعددی می­تواند بر خواب بذر علف­های هرز تأثیرگذار باشد، از جمله عوامل ژنتیکی، محیطی و بیولوژیکی (Baskin & Baskin 1998)، همچنین خواب بذر تحت تأثیر دما، مقدار و کیفیت تابش، دوره نوری، تغذیه و موقعیت بذر روی گیاه مادری در طول رشد نیز بستگی دارد (Mennan & Ngouajio, 2006).

جوانه­زنی بذر علف­های هرز تحت تأثیر عوامل محیطی مختلف مانند دما، نور، رطوبت و عمق دفن بذر است (Altop et al., 2015). به عنوان مثال، نور یک عامل تعیین­کننده اکولوژیکی مهم برای جوانه­زنی است، بدین معنی که بذر علف­های هرز که برای جوانه­زنی به نور نیاز دارند، معمولاً وقتی نزدیک به سطح خاک هستند سبز می­شوند (Chauhan & Johnson, 2010).

گونه‌های علف­هرز که می‌توانند تحت تنش محیطی جوانه بزنند، می­توانند از شرایطی استفاده کنند که رشد سایر گونه­ها را محدود کرده و بدین وسیله منطقه گسترش خود را افزایش دهند. همچنین اطلاعات در مورد ظهور گیاهچه در رابطه با عمق دفن بذر می­تواند به استفاده از سیستم­های خاک­ورزی برای کاهش سبزشدن علف­هرز کمک کند (Chauhan & Johnson, 2008).

نصرتی و همکاران (Nosratti et al., 2019) بیان کردند که دما و نور از مهم­ترین عوامل محیطی موثر بر جوانه­زنی بذر علف­های هرز هستند و بر پراکنش گونه­ها نیز تاثیر دارند. بنونویتی و همکاران (Benvenuti et al., 2001) معتقدند که فاکتورهای محیطی بر سنتز هورمون تأثیر می­گذارند و در شرایط عمق دفن بذر در خاک می­توانند بر الگوی رویش علف­های هرز در مزارع تعیین­کننده باشند.

 

 

تاثیر فاکتورهای محیطی مانند دما، نور، تنش خشکی، تنش شوری، اسیدیته، عمق دفن بذر بر علف­های هرز خانواده گرامینه مانند درنه و سوروف (Echinochloa)، پنجه­مصری (Dactyloctenium aegyptium)، گونه Chloris truncata، مرغ خوشه قرمز ((Eleusine indica (L.) Gaertn)) توسط (Chauhan et al., 2013; Chauhan, 2011; Chauhan et al., 2018; Chauhan & Johnson, 2008)، گونه
 Nassella trichotoma (Humphries et al., 2018)، گونه Brachiaria eruciformis (Mobli et al., 2020) ، دینبرا (Dinebra panicea) (Weller et al., 2019)، گونه Ischaemum rugosum (Lim et al., 2015)، گونه
 Rottboellia cochinchinensis (Bolfrey-Arku et al., 2011)، چمن شور پاگربه­ای
 (Aeluropus lagopoides) (Bhatt et al., 2020)، فالاریس Phalaris spp (Rezvani et al., 2021)، قیاق Sorghum halepense (L.) PERS
(Mojab et al., 2018) مورد تحقیق قرار گرفته است.

بیولوژی علف­های هرز به ویژگی­های گیاهی مانند مورفولوژی، خواب و جوانه­زنی بذر، فیزیولوژی رشد و توانایی رقابت تکیه دارد و دانش بیولوژی علف­های هرز برای توسعه سیستم­های مدیریت علف­های هرز هم از جنبه­های اقتصادی و هم از نظر زیست­محیطی ضروری است
 (Jayakumar et al., 2020). اطلاعات در مورد بیولوژی این علف هرز در دسترس نیست، لذا ارزیابی تاثیرات عوامل محیطی به­ویژه دماهای متناوب، نور، خشکی، شوری و عمق دفن بذر بر جوانه­زنی به­عنوان اهداف این تحقیق در نظرگرفته شد.

 

مواد و روش­ها

جمع­آوری بذر

بذر این علف هرز از فضای سبز دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان در اوایل خردادماه در سال 1398 جمع­آوری شد. در ابتدا سنبله­های دینبرا از بوته جدا و در پاکت­های کاغذی قرار داده شدند. سپس به آزمایشگاه منتقل و بعد از جداسازی بذرها از سنبله در دمای اتاق (25 درجه سانتی­گراد) خشک شدند. شش­ماه بعد از جمع­آوری بذرها قبل از اجرای آزمایش، تست جوانه­زنی در دمای متناوب 20/30 درجه سانتی­گراد انجام شد. درصد جوانه­زنی 45 تا 55 درصد بود. جهت شکست خواب و افزایش درصد جوانه­زنی، بذرها در اسید­جیبرلیک 1000 پی­پی­ام به مدت 12 ساعت پیش­تیمار شدند. قابل ذکر است که وزن هزار دانه این علف هرز 13/0 تا 14/0 گرم می­باشد. جهت ضدعفونی، بذرها قبل انتقال به پتری­دیش­ها به­مدت 5 ثانیه در الکل قرار داده شد و سپس با آب مقطر سه مرتبه شستشو شدند.

آزمایش تاثیر دما و نور

آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در چهار تکرار انجام شد. فاکتور اول چهار دمای متناوب (30/40، 25/35، 20/30 و 15/25 درجه سانتی­گراد- روز/شب) و فاکتور دوم شرایط نوری (روشنایی/تاریکی و تاریکی مداوم) بود.

 در ابتدا با قراردادن کاغذ صافی واتمن درون پتری­دیش­های پلاستیکی به قطر 10 سانتی­متر، درون هر پتری 25 عدد بذر ضدعفونی­شده قرار داده شد. در هر پتری پنج میلی­لیتر آب مقطر جهت تامین رطوبت مورد نیاز بذرها برای جوانه­زنی اضافه شد. شرایط روشنایی/تاریکی شامل 12 ساعت نور و 12 ساعت تاریکی و برای شرایط تاریکی کامل، پتری­دیش­ها با فویل آلومینیومی پوشیده و داخل ژرمیناتور قرار داده شدند. معیار جوانه­زنی خروج ریشه­چه به طول دو تا سه میلی­متر در نظر گرفته شد.

آزمایش تنش خشکی

سطوح مختلف تنش خشکی شامل هشت سطح صفر، 2/0-، 4/0-، 6/0-، 8/0-، 1- و 2/1- مگاپاسکال در قالب طرح کاملاً تصادفی در چهار تکرار بود. برای ایجاد تنش خشکی از محلول پلی اتیلن­گلایگول 6000 مرک آلمان استفاده شد و میزان پلی­اتیلن­گلایکول بر اساس فرمول
 Michel & Kaufmann  (1973) محاسبه شد. برای انجام آزمایش در داخل هر پتری­دیش شیشه­ای که فاقد کاغذ صافی بودند 25 عدد بذر ضدعفونی­شده قرار داده شد و سپس پنج میلی­لیتر از محلول­های پلی­اتیلن­گلایکول تهیه­شده به هر پتری­دیش اضافه شد. جهت جلوگیری از تبخیر، پتری­دیش­ها کاملاً با نایلون پوشیده شده و در داخل ژرمیناتور در دمای متناوب 20/30 در شرایط 12 ساعت روشنایی و 12 ساعت تاریکی ( بر اساس نتایج آزمایش دما و نور) قرار داده شدند.

آزمایش تنش شوری

سطوح مختلف شوری شامل هشت سطح از نمک کلرید سدیم ( صفر، 50، 100، 150، 200، 250، 300 و 350 میلی­مولار) بود که در قالب طرح کاملاً تصادفی در چهار تکرار انجام شد. درون هر پتری­دیش پلاستیکی 25 عدد بذر روی دو عددکاغذ صافی واتمن شماره یک قرار داده شد. پنج میلی­لیتر از محلول­های شوری تهیه­شده جهت اعمال تیمارها در نظر گرفته شد. دمای ژرمیناتور به مانند دمای آزمایش خشکی تنظیم شد.

آزمایش عمق دفن بذر

در این آزمایش از سینی­های مخصوص نشا که دارای حفره­های به قطر 10 سانتی­متر و دارای ارتفاع 15 سانتی­متر بود، استفاده شد. عمق دفن بذر شامل، صفر معادل سطح خاک، 5/0، 1، 2، 4، 6 و 8 سانتی­متری در چهار تکرار بود. خاک مورد استفاده از خاک فضای سبز دانشگاه با اسیدیته 5/7، میزان رس 45 درصد، سیلت 38 و شن 17 درصد (بافت خاک رسی سیلتی) بود.

 بر اساس عمق­های دفن درون هر حفره 25 عدد بذر در نظر گرفته شد و در دمای متناوب 20/30 درجه سانتی­گراد در شرایط روشنایی/ تاریکی (بهترین دما جوانه­زنی بر اساس آزمایش دما و نور) قرار داده شد. آبیاری اولیه جهت عدم شستشو خاک و جابجایی بذرهای دینبرا به صورت نشتی و از طریق قرار دادن سینی­های نشا در یک ظرف با ارتفاع عمق 5 سانتی­متر بود که باعث شد آب از انتهای حفره سینی­های نشا به سمت بالا انتقال و رطوبت لازم برای سبز­شدن فراهم شود. بعد از سبزشدن، آبیاری­های بعدی با استفاده از آب­پاش انجام شد. قابل ذکر است که برای چهار آزمایش فوق دوره شمارش 23 روز در نظر گرفته شد.

با برازش معادله لجستیک سه­پارامتره به داده­های درصد جوانه­زنی، جوانه­زنی علف هرز دینبرا در سطوح مختلف تنش شوری، خشکی و عمق دفن بذر محاسبه شد.

رابطه (1) معادله لجستیک سه­پارامتره

 

که در این معادله

a = بیشترین درصد جوانه­زنی در تیمار صفر (شاهد)، b = شیب خط و X50 = سطح شوری، خشکی و عمق دفن بذر که در آن درصد جوانه­زنی دینبرا 50 درصد کاهش می­یابد.

آنالیز داده­ها (آزمایش دما و نور) با استفاده از نرم­افزار SAS نسخه 4/9 و مقایسه میانگین با استفاده از آزمون حداقل تفاوت معنی­دار (LSD) در سطح 5 درصد انجام و رسم شکل­ها با استفاده از نرم­افزار سیگماپلات 14 انجام شد.

 

نتایج و بحث

آزمایش دما

پاسخ علف هرز دینبرا به دماهای متناوب در دو شرایط روشنایی/تاریکی و تاریکی مداوم نشان داد که بذر این علف هرز برای جوانه­زنی نیاز به نور دارد (فتوبلاستیک) و در تمامی دماها بیشترین درصد جوانه­زنی در شرایط روشنایی/تاریکی به دست آمد (شکل 1). همچنین نتایج نشان داد که بیشترین درصد جوانه­زنی در شرایط روشنایی/تاریکی در دمای متناوب 20/30 با 93 درصد مشاهده شد. در شرایط دمای متناوب 25/35 درصد جوانه­زنی 76 درصد بود. همچنین درصد جوانه­زنی در دمای متناوب 15/25 معادل 28 درصد و در دمای متناوب 30/40 معادل 52 درصد بود (شکل 1). در شرایط تاریکی مداوم بیشترین درصد جوانه­زنی در دمای متناوب 20/30 درجه سانتی­گراد (26) درصد و دمای 25/35 درجه سانتی­گراد (20 درصد) بود. همچنین در دمای متناوب 30/40 درصد جوانه­زنی نه و در دمای متناوب 15/25 درصد جوانه­زنی پنج درصد بود (شکل 1). با توجه به ریز بودن بذر این علف هرز، مکانیسم بقای این علف هرز قرارگیری در سطح خاک و دریافت نور برای جوانه­زنی می­باشد (Baskin & Baskin, 1998). نتایج تحقیقات بنونوتی و همکاران (Benvenuti et al., 2004) روی علف هرز پوشینک برنجی
 (Leptochloa chinensis L. Nees) نشان داد که در شرایط روشنایی/تاریکی بیش از 95 درصد بذرها جوانه­زنی داشتند و در شرایط تاریکی مداوم درصد جوانه­زنی کمتر از 40 درصد بود و با افزایش دما از 15 به 20 درجه سانتی­گراد درصد جوانه­زنی از 10 به 80 درصد رسید. نتایج تحقیق چوهان (Chauhan, 2013) روی علف هرز پنجه مصری نشان داد که درصد جوانه­زنی در شرایط روشنایی/تاریکی در دمای متناوب 15/25 درجه سانتی­گراد (92 درصد)، دمای متناوب 20/30 (70 درصد)و در دمای 25/35 (44 درصد) بود و در شرایط تاریکی مداوم حداکثر جوانه­زنی 31 درصد در دمای 15/25 درجه سانتی­گراد مشاهده شد. نتایج تحقیق چوهان و جانسون
 (Chauhan & Johnson, 2008) روی علف هرز مرغ خوشه قرمز نشان داد که بیشترین درصد جوانه­زنی در شرایط روشنایی/تاریکی در دمای 20/30 درجه سانتی­گراد و کمترین در دمای متناوب 15/25 درجه سانتی­گراد در شرایط تاریکی مداوم به دست آمد. با­توجه­به نتایج به­دست­آمده از این آزمایش، به نظر می‌رسد کاشت گیاه زراعی در محدوده دمایی 15/25 کمترین تداخل با این علف هرز را دارد. علاوه­بر­آن شخم در شب باعث کاهش جوانه­زنی این گیاه می­شود.

 

شکل 1- اثر دماهای متناوب روز/شب بر جوانه­زنی علف هرز دینبرا در شرایط روشنایی/تاریکی و تاریکی مداوم (میله بارها نشان­دهنده خطای استاندارد می­باشند).

Figure 1. The effect of alternating temperatures (day/night) on germination of Dinebra in light/dark and continuous dark conditions (Vertical bars represent ±standard error of the mean).

 

 

آزمایش تنش خشکی

پاسخ علف هرز دینبرا به سطوح مختلف تنش خشکی نشان داد که این علف هرز در محدوده پتانسیل اسمزی 2/0- مگاپاسکال نسبت به تیمار شاهد، درصد جوانه­زنی تغییرات کمتری داشت و با افزایش تنش خشکی از 4/0- مگاپاسکال درصد جوانه­زنی با شیب بیشتری کاهش یافت (شکل 2). به­طوری­که درصد جوانه­زنی از 62 به 22 درصد کاهش یافت و در پتانسیل اسمزی 8/0– مگاپاسکال جوانه­زنی این علف هرز کاملاً متوقف شد (شکل 2). بر اساس معادله لجستیک سه­پارامتره 50 درصد بازدارندگی حداکثر درصد جوانه­زنی علف هرز دینبرا در 49/0- مگاپاسکال برآورد شد. پاسخ علف­های هرز گرامینه به سطوح مختلف تنش خشکی در آزمایش­های خشکی متفاوت بوده، به­طوری­که تحقیق ویلر و همکاران (Weller et al., 2019) بر گونه دینبرا نشان داد درصد جوانه­زنی در شرایط بدون تنش 80 درصد و در شرایط تنش خشکی 8/0- مگاپاسکال به 20 درصد کاهش یافت. همچنین تحقیق فرناندو و همکاران (Fernando et al., 2016) روی گونه Sw  Chloris virgataنشان داد که این گونه علف هرز باریک­برگ به تنش خشکی بسیار حساس و در سطح تنش خشکی 6/0- مگاپاسکال جوانه­زنی کاملاً متوقف شد. نتایج تحقیق بنونوتی و همکاران (Benvenuti et al., 2004) نشان داد که درصد جوانه­زنی پوشینک برنجی با افزایش تنش خشکی کاهش یافت و در شرایط 6/0- مگاپاسکال درصد جوانه­زنی به طور کامل متوقف شد. در شرایط عدم تنش خشکی درصد جوانه­زنی 80 درصد و با افزایش تنش خشکی به 2/0- مگاپاسکال، جوانه­زنی به 40 درصد رسید و نشان داد که علف هرز پوشینک برنجی به تنش خشکی بسیار حساس می­باشد. بر اساس نتایج تحقیق چوهان و جانسون (Chauhan & Johnson, 2008) تنش خشکی مورد نیاز برای کاهش 50 درصد حداکثر جوانه­زنی علف هرز مرغ خوشه قرمز 4/0– مگاپاسکال پیش­بینی شد.

 

شکل 2- اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر درصد جوانه­زنی علف هرز دینبرا (خطوط نشان­دهنده برازش مدل سه­پارامتره لجستیک به داده­ها هستند. میله­های عمودی نشان­دهنده خطای استاندارد میانگین می­باشند).

Figure 2. Effect of different levels of drought stress on germination percentage of Dinebra (The lines represent a three-parameter logistic model fit to the data. Vertical bars represent ±standard error of the mean .(

 

 

آزمایش شوری

در شرایط عدم شوری درصد جوانه­زنی علف هرز دینبرا 85 درصد و با افزایش تنش شوری به 50 میلی­مولار درصد جوانه­زنی به 45 درصد رسید (شکل 3). در شرایط تنش شوری 100 میلی­مولار درصد جوانه­زنی به 22 درصد رسید. در سطح شوری 150 و 200 میلی­مولار درصد جوانه­زنی به ترتیب پنج و دو درصد بود و در سطح شوری 250 میلی­مولار جوانه­زنی کاملاً متوقف شد (شکل 3). برآورد سطح شوری مورد نیاز برای کاهش 50 درصد جوانه­زنی 54 میلی­مولار بود که نشان می­دهد این علف هرز به شوری خاک بسیار حساس بوده و از این رو در خاک­های شور توانایی رشد و گسترش آن کمتر خواهد بود. نتایج تحقیق چوهان (Chauhan, 2013) روی گونه Eragrostis tenella (L.) نشان داد که در سطح شوری 150 میلی­مولار جوانه­زنی متوقف شد و در سطح شوری 76 میلی­مولار 50 درصد بازدارندگی به­دست آمد. نتایج تحقیق مبلی و همکاران (Mobli et al., 2020) نشان داد که در سطح شوری 200 میلی­مولار جوانه­زنی علف هرز Brachiaria eruciformis کاملاً متوقف شد و شوری مورد نیاز برای کاهش 50 درصد جوانه­زنی 85 میلی­مولار پیش­بینی شد.

 

 

شکل 3- اثر سطوح مختلف تنش شوری بر درصد جوانه­زنی علف هرز دینبرا (خطوط نشان­دهنده برازش مدل سه­پارامتره لجستیک به داده­ها هستند. میله­های عمودی نشان­دهنده خطای استاندارد میانگین می­باشند).

Figure 3. Effect of different levels of salinity stress on germination percentage of Dinebra (The lines represent a three-parameter logistic model fit to the data. Vertical bars represent ±standard error of the mean).

 

 

 

آزمایش عمق دفن بذر

با افزایش عمق قرارگیری بذر در خاک، درصد سبزشدن علف­هرز دینبرا کاهش یافت و بیشترین درصد سبزشدن در سطح خاک 66 درصد بود (شکل 4). با افزایش عمق بذر به 5/0 سانتی­متر خاک درصد سبزشدن کاهش و به 42 درصد رسید. در عمق یک سانتی­متری خاک سبزشدن گیاهچه­های دینبرا 16 درصد بود. در عمق دو سانتی­متری سبزشدن علف هرز دینبرا به­طور کامل متوقف شد (شکل 4). 50 درصد رویش در عمق 61/0 سانتی­متری خاک بر اساس معادله لجستیک پیش­بینی شد. با­توجه­به سایز بذر و نیاز بذر برای جوانه­زنی به نور، با افزایش عمق دفن بذر درصد جوانه­زنی و سپس سبزشدن از خاک کاهش خواهد یافت. با­توجه­به قدرت عبور بذر از لایه خاک به دلیل مواد اندوخته­ای بذر و اندازه بسیار کوچک بذر، میزان سبزشدن کاهش خواهد یافت. باسکین و باسکین (Baskin & Baskin, 1998) بیان کردند اندازه بذر کوچک، دارا بودن اکسیژن کم در بذر (Hypoxia) و سرعت کم انتشار گاز در اعماق بیشتر بر سبزشدن بذر علف­های هرز با دفن عمق ارتباط دارد.

 

شکل 4- اثر عمق دفن بذر بر سبزشدن علف هرز دینبرا  (خطوط نشان­دهنده برازش مدل سه­پارامتره لجستیک به داده­ها هستند. میله­های عمودی نشان­دهنده خطای استاندارد میانگین می­باشند).

Figure 4. Effect of seed burial depth on emergence of Dinebra weed (The lines represent a three-parameter logistic model fit to the data. Vertical bars represent ±standard error of the mean).

 

 

نتیجه تحقیق ویلر و همکاران
 (Weller et al., 2019) بر گونه دینبرا نشان داد که درصد سبزشدن علف هرز در عمق­های مختلف دفن در بذرهای جدید و قدیم متفاوت بود و به­طور کلی از عمق یک­سانتی متری خاک درصد رویش علف هرز کاملاً متوقف شد و در سطح خاک بیشترین درصد سبزشدن مشاهده شد. همچنین در عمق 5/0 سانتی­متری خاک در بذور جدید درصد سبزشدن 20 درصد بود.

نتایج تحقیق چوهان و همکاران
 (Chauhan et al., 2018) نشان داد که با افزایش قرارگیری بذر در عمق خاک درصد سبزشدن علف هرز Chloris truncate کاهش یافت و در عمق سه سانتی­متری خاک سبزشدن کاملاً متوقف شد. همچنین عمق دفن بذر که منجر به کاهش 50 درصد سبزشدن شد معادل 7/0 سانتی­متر پیش­بینی شد.

 

نتیجه­گیری کلی

نتایج تحقیق حاضر نشان داد که علف هرز دینبرا فتوبلاستیک است و برای حداکثر جوانه­زنی نیاز به نور دارد و شخم در شب باعث کاهش جوانه­زنی این گیاه خواهد شد. دمای مناسب برای جوانه­زنی این علف هرز 20/30 درجه سانتی­گراد در شرایط روشنایی/تاریکی به دست آمد. به نظر می­رسد کاشت در محدوده دمایی 15/25 درجه سانتی­گراد منجر به کاهش تداخل این علف هرز با گیاهان زراعی و گل­های فصلی خواهد شد. همچنین، در پاسخ به تنش­های محیطی مانند شوری و خشکی نتایج نشان داد که این علف هرز بسیار حساس می­باشد و می­توان پیش­بینی کرد که حضور این علف هرز در شرایط خاک­های شور و همچنین در شرایط تنش رطوبتی کمتر خواهد بود. با­توجه­به اندازه بسیار ریز بذر، استفاده از شخم (عمق شخم بیشتر از 2 سانتی­متر) در زمان تهیه بستر بذر منجر به کاهش سبزشدن این علف هرز و در نتیجه کاهش رقابت آن با گیاه نیشکر و همچنین گل­های فصلی در فضای سبز شهری خواهد شد.

 

سپاسگزاری

یافته­های این تحقیق مستخرج از طرح پژوهشی به شماره 10/981 می­باشد. نویسندگان این مقاله از معاونت پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان جهت تامین اعتبار هزینه طرح تقدیر و تشکر می­کند.

 

 

منابع

Altop, E.K., Mennan, H., Phillippo, C.J. and Zandstra, B.H. 2015. Effect of the burial depth and environmental factors on the seasonal germination of bearded sprangletop (Leptochloa fusca [L.] K unth ssp. fascicularis [L am.] N. S .now). Weed Biol. Manage. 15(4): 147-158.

Baskin, C.C. and Baskin, J.M. 1998. Seeds: Ecology, biogeography, and evolution of dormancy and germination. San Diego, CA: Academic. 666.

Benvenuti, S., Dinelli, G. and Bonetti, A. 2004. Germination ecology of Leptochloa chinensis: A new weed in the Italian rice agro‐environment. Weed Res. 44(2): 87-96.

Benvenuti, S., Macchia, M. and Miele, S. 2001. Quantitative analysis of emergence of seedlings from buried weed seeds with increasing soil depth. Weed Sci. 49(4): 528–535.

Bhatt, A., Gairola, S., Carón, M.M., Santo, A., Murru, V., El-Keblawy, A. and Mahmoud, T. 2020. Effects of light, temperature, salinity, and maternal habitat on seed germination of Aeluropus lagopoides (Poaceae): An economically important halophyte of arid Arabian deserts. Botany. 98(2): 117-125.

Bolfrey-Arku, G.E., Chauhan, B.S. and Johnson, D.E. 2011. Seed germination ecology of itchgrass (Rottboellia cochinchinensis). Weed Sci. 59(2(: 182-187.

Chauhan, B.S. 2011. Crowfootgrass (Dactyloctenium aegyptium) germination and response to herbicides in the Philippines. Weed Sci. 59(4): 512-516.

Chauhan, B.S. 2013. Seed germination ecology of feather lovegrass [Eragrostis tenella (L.) Beauv. Ex Roemer & JA Schultes]. PLoS One. 8(11): e79398.

Chauhan, B.S. and Johnson, D.E. 2008. Germination ecology of goosegrass (Eleusine indica): An important grass weed of rainfed rice. Weed Sci. 56(5): 699-706.

Chauhan, B.S. and Johnson, D.E. 2010. The role of seed ecology in improving weed management strategies in the tropics. Adv. Agron. 105: 221-262.

Chauhan, B.S., Abugho, S.B., Amas, J.C. and Gregorio, G.B. 2013. Effect of salinity on growth of barnyardgrass (Echinochloa crus-galli), horse purslane (Trianthema portulacastrum), junglerice (Echinochloa colona), and rice. Weed Sci. 61(2): 244-24.

Chauhan, B.S., Manalil, S., Florentine, S. and Jha, P. 2018. Germination ecology of Chloris truncata and its implication for weed management. PLoS One. 13(7): e0199949.

Fernando, N., Humphries, T., Florentine, S.K. and Chauhan, B.S. 2016. Factors affecting seed germination of feather fingergrass (Chloris virgata). Weed Sci. 64(4): 605-61

Humphries, T., Chauhan, B.S. and Florentine, S.K. 2018. Environmental factors effecting the germination and seedling emergence of two populations of an aggressive agricultural weed; Nassella trichotoma. PLoS One. 13(7): e0199491.

Jayakumar, M., Rajavel, M. and Surendran, U. 2020. Biology and phenology of predominant weed species in lowland rice ecosystems. Indian J. Weed Sci. 52(1): 78-81.

Karar, R.O., Mohamed, B.F. and Marrs, R.H. 2005. Factors influencing the weed flora in the Gezira Scheme, Sudan. Weed Res. 45(2): 121-129.

Kheyrandish, S. and Elahifard, E. 2014. Effect of some environmental factors on germination of some weeds in sugarcane (Saccharum officinarum L.) fields of Khuzestan. 13 Iranian Crop Sciences Congress & 3rd Iranian Seed Science and Technology Conference. Karaj. August 24-26.

Lim, C.A.A., Awan, T.H., Sta. Cruz, P.C. and Chauhan, B.S. 2015. Influence of environmental factors, cultural practices, and herbicide application on seed germination and emergence ecology of Ischaemum rugosum Salisb. PloS One. 10(9): e0137256.

Mennan, H. and Ngouajio, M. 2006. Seasonal cycles in germination and seedling emergence of summer and winter populations of catchweed bedstraw (Galium aparine) and wild mustard (Brassica kaber). Weed Sci. 54(1): 114-120.

Michel, B.E. and Kaufmann, M.R. 1973. The osmotic potential of polyethylene glycol 6000. Plant Physiol. 51: 914-916.

Mobli, A., Mollaee, M., Manalil, S. and Chauhan, B.S. 2019. Germination ecology of Brachiaria eruciformis in Australia and its implications for weed management. Agron. 10(1): p.30.

Mojab, M., Hosseini, M. and Karimian Klishadrokhi, M. 2018. Germination Ecology of Johnsongrass seeds (Sorghum halepense (L.) PERS.). Iranian Plant Prot Res. 31(3): 433-444. (In Persian)

Nosratti, I., Almaleki, S. and Chauhan, B.S. 2019. Seed germination ecology of soldier thistle (Picnomon acarna): An invasive weed of rainfed crops in Iran. Weed Sci. 67(2): 261-266.

Rao, A.S. and Kiran, G.G.R. 2012. Sugarcane weed flora in Krishna agro climatic zone of andhra pradesh. J. Sugarcane Res. 2(2): 66-69.

Rawat, A., Chaudhary, C.S., Upadhyaya, V.B. and Jain, V. 2012. Efficacy of bispyribac-sodium on weed flora and yield of drilled rice. Indian J. Weed Sci. 44(3): 183-185.

Rezvani, M., Nadimi, S., Zaefarian, F. and Chauhan, B.S. 2021. Environmental factors affecting seed germination and seedling emergence of three Phalaris species. Crop Prot. 148: 105743

Snow, N. and Peterson, P.M. 2012. Nomenclature notes on Dinebra, Diplachne, Disakisperma, and Leptochloa (Poaceae: Chloridoideae). Phytoneuron. 71: 1–2.

Subbulakshmi, S., Subbian, P., Saravanan, N. and Prabakaran, N. 2009. Weed shift in a maize (Zea mays L.)—sunflower (Helianthus annuus L.) cropping system. Acta Agron. Hung. 57(2):.111-117.

Tanji, A., 2020. Notes about two summer annual grass weeds in Morocco: Dinebra retroflexa and Cenchrus longispinus (Poaceae). Fl. Medit. 30: 113-119

Vaghasia, P.M., Bhalu, V.B. and Kavani, R.H. 2014. "Influence of pre and post-emergence herbicides in groundnut (Arachis hypogaea L.)." J. Oilseeds Res. 31(1): 37-40.

Weller, S.L., Florentine, S.K. and Chauhan, B.S. 2019. Influence of selected environmental factors on seed germination and seedling emergence of Dinebra panicea var. brachiata (Steud.). Crop Prot. 117: 121-127.

منابع
Altop, E.K., Mennan, H., Phillippo, C.J. and Zandstra, B.H. 2015. Effect of the burial depth and environmental factors on the seasonal germination of bearded sprangletop (Leptochloa fusca [L.] K unth ssp. fascicularis [L am.] N. S .now). Weed Biol. Manage. 15(4): 147-158.
Baskin, C.C. and Baskin, J.M. 1998. Seeds: Ecology, biogeography, and evolution of dormancy and germination. San Diego, CA: Academic. 666.
Benvenuti, S., Dinelli, G. and Bonetti, A. 2004. Germination ecology of Leptochloa chinensis: A new weed in the Italian rice agro‐environment. Weed Res. 44(2): 87-96.
Benvenuti, S., Macchia, M. and Miele, S. 2001. Quantitative analysis of emergence of seedlings from buried weed seeds with increasing soil depth. Weed Sci. 49(4): 528–535.
Bhatt, A., Gairola, S., Carón, M.M., Santo, A., Murru, V., El-Keblawy, A. and Mahmoud, T. 2020. Effects of light, temperature, salinity, and maternal habitat on seed germination of Aeluropus lagopoides (Poaceae): An economically important halophyte of arid Arabian deserts. Botany. 98(2): 117-125.
Bolfrey-Arku, G.E., Chauhan, B.S. and Johnson, D.E. 2011. Seed germination ecology of itchgrass (Rottboellia cochinchinensis). Weed Sci. 59(2(: 182-187.
Chauhan, B.S. 2011. Crowfootgrass (Dactyloctenium aegyptium) germination and response to herbicides in the Philippines. Weed Sci. 59(4): 512-516.
Chauhan, B.S. 2013. Seed germination ecology of feather lovegrass [Eragrostis tenella (L.) Beauv. Ex Roemer & JA Schultes]. PLoS One. 8(11): e79398.
Chauhan, B.S. and Johnson, D.E. 2008. Germination ecology of goosegrass (Eleusine indica): An important grass weed of rainfed rice. Weed Sci. 56(5): 699-706.
Chauhan, B.S. and Johnson, D.E. 2010. The role of seed ecology in improving weed management strategies in the tropics. Adv. Agron. 105: 221-262.
Chauhan, B.S., Abugho, S.B., Amas, J.C. and Gregorio, G.B. 2013. Effect of salinity on growth of barnyardgrass (Echinochloa crus-galli), horse purslane (Trianthema portulacastrum), junglerice (Echinochloa colona), and rice. Weed Sci. 61(2): 244-24.
Chauhan, B.S., Manalil, S., Florentine, S. and Jha, P. 2018. Germination ecology of Chloris truncata and its implication for weed management. PLoS One. 13(7): e0199949.
Fernando, N., Humphries, T., Florentine, S.K. and Chauhan, B.S. 2016. Factors affecting seed germination of feather fingergrass (Chloris virgata). Weed Sci. 64(4): 605-61
Humphries, T., Chauhan, B.S. and Florentine, S.K. 2018. Environmental factors effecting the germination and seedling emergence of two populations of an aggressive agricultural weed; Nassella trichotoma. PLoS One. 13(7): e0199491.
Jayakumar, M., Rajavel, M. and Surendran, U. 2020. Biology and phenology of predominant weed species in lowland rice ecosystems. Indian J. Weed Sci. 52(1): 78-81.
Karar, R.O., Mohamed, B.F. and Marrs, R.H. 2005. Factors influencing the weed flora in the Gezira Scheme, Sudan. Weed Res. 45(2): 121-129.
Kheyrandish, S. and Elahifard, E. 2014. Effect of some environmental factors on germination of some weeds in sugarcane (Saccharum officinarum L.) fields of Khuzestan. 13 Iranian Crop Sciences Congress & 3rd Iranian Seed Science and Technology Conference. Karaj. August 24-26.
Lim, C.A.A., Awan, T.H., Sta. Cruz, P.C. and Chauhan, B.S. 2015. Influence of environmental factors, cultural practices, and herbicide application on seed germination and emergence ecology of Ischaemum rugosum Salisb. PloS One. 10(9): e0137256.
Mennan, H. and Ngouajio, M. 2006. Seasonal cycles in germination and seedling emergence of summer and winter populations of catchweed bedstraw (Galium aparine) and wild mustard (Brassica kaber). Weed Sci. 54(1): 114-120.
Michel, B.E. and Kaufmann, M.R. 1973. The osmotic potential of polyethylene glycol 6000. Plant Physiol. 51: 914-916.
Mobli, A., Mollaee, M., Manalil, S. and Chauhan, B.S. 2019. Germination ecology of Brachiaria eruciformis in Australia and its implications for weed management. Agron. 10(1): p.30.
Mojab, M., Hosseini, M. and Karimian Klishadrokhi, M. 2018. Germination Ecology of Johnsongrass seeds (Sorghum halepense (L.) PERS.). Iranian Plant Prot Res. 31(3): 433-444. (In Persian)
Nosratti, I., Almaleki, S. and Chauhan, B.S. 2019. Seed germination ecology of soldier thistle (Picnomon acarna): An invasive weed of rainfed crops in Iran. Weed Sci. 67(2): 261-266.
Rao, A.S. and Kiran, G.G.R. 2012. Sugarcane weed flora in Krishna agro climatic zone of andhra pradesh. J. Sugarcane Res. 2(2): 66-69.
Rawat, A., Chaudhary, C.S., Upadhyaya, V.B. and Jain, V. 2012. Efficacy of bispyribac-sodium on weed flora and yield of drilled rice. Indian J. Weed Sci. 44(3): 183-185.
Rezvani, M., Nadimi, S., Zaefarian, F. and Chauhan, B.S. 2021. Environmental factors affecting seed germination and seedling emergence of three Phalaris species. Crop Prot. 148: 105743
Snow, N. and Peterson, P.M. 2012. Nomenclature notes on Dinebra, Diplachne, Disakisperma, and Leptochloa (Poaceae: Chloridoideae). Phytoneuron. 71: 1–2.
Subbulakshmi, S., Subbian, P., Saravanan, N. and Prabakaran, N. 2009. Weed shift in a maize (Zea mays L.)—sunflower (Helianthus annuus L.) cropping system. Acta Agron. Hung. 57(2):.111-117.
Tanji, A., 2020. Notes about two summer annual grass weeds in Morocco: Dinebra retroflexa and Cenchrus longispinus (Poaceae). Fl. Medit. 30: 113-119
Vaghasia, P.M., Bhalu, V.B. and Kavani, R.H. 2014. "Influence of pre and post-emergence herbicides in groundnut (Arachis hypogaea L.)." J. Oilseeds Res. 31(1): 37-40.
Weller, S.L., Florentine, S.K. and Chauhan, B.S. 2019. Influence of selected environmental factors on seed germination and seedling emergence of Dinebra panicea var. brachiata (Steud.). Crop Prot. 117: 121-127.