بررسی تأثیر روش مصرف علف‌کش تیوبنکارب در ایجاد عارضه کوتولگی برنج

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 موسسه تحقیقات برنج

2 موسسه تحقیقات گیاهپزشکی

3 دانشگاه تهران

چکیده

به منظور بررسی تأثیر روش مصرف و غلظت علف‌کش تیوبنکارب در ایجاد عارضه کوتولگی در شالیزار، این تحقیق در سال‌های زراعی 1386 و 1387 در مزارع آزمایشی مؤسسه تحقیقات برنج کشور اجرا گردید. آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی و به صورت فاکتوریل خرد شده در سه تکرار اجرا گردید. فاکتور اصلی زمان مصرف علف‌کش (در دو سطح قبل و بعد از نشاءکاری)، فاکتور فرعی زمان غرقاب (در دو سطح قبل و بعد از مصرف علف‌کش) و فاکتور فرعی غلظت علف‌کش (0، 5/1، 3، 5/4 و 6 kg.ai.ha-1) بود. مشاهدات مزرعه‌ای نشان داد که علف‌کش تیوبنکارب سبب بروز عارضه کوتولگی گردیده و نشانگان شاخص این عارضه شامل رنگ سبز تیره، کاهش ارتفاع، افزایش پنجه‌های غیر بارور، پیچیدگی برگ و ساقه و عدم توسعه میانگره بود. این علائم از 6-4 هفته پس از نشاءکاری نمایان، و تا زمان برداشت قابل مشاهده بودند. تجزیه داده‌ها نشان داد که اثرات اصلی و متقابل تیمارهای مورد بررسی بر میزان کوتولگی، روز تا 50% گلدهی، تلقیح دانه، شاخص برداشت، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک بسیار معنی‌دار بود. بررسی روند تغییرات صفات فوق در مقادیر و روش‌های مختلف کاربرد تیوبنکارب نشان داد که بطور کلی مصرف علف‌کش به دو روش رایج "قبل از غرقاب و قبل از نشاءکاری" و " بعد از غرقاب و بعد از نشاءکاری" به ترتیب دارای بیشترین و کمترین اثرات منفی بر صفات اندازه‌گیری شده بود. شدت کوتولگی در کاربرد علف‌کش به روش "قبل از نشاءکاری و قبل از غرقاب" بطور نسبی هفت برابر بیشتر از مقدار آن در کاربرد علف‌کش به روش "بعد از نشاءکاری و پس از غرقاب" بود. متوسط کاهش عملکرد دانه و بیولوژیک برنج نیز در اثر ابتلاء به کوتولگی در کاربرد تیوبنکارب به روش "قبل از نشاءکاری و قبل از غرقاب" حدود 50 درصد و در کاربرد این علف‌کش به روش "پس از نشاءکاری و پس از غرقاب" 23 درصد بود. بعلاوه نتایج تحقیق نشان داد که در تیمار‌های دارای کوتولگی شدید میزان کاهش عملکرد شلتوک حدود دو برابر عملکرد بیولوژیک بود. تأثیرپذیری بیشتر عملکرد شلتوک نسبت به عملکرد بیولوژیک بیانگر دوام و انتقال اختلالات فیزیولوژیک ناشی از عارضه کوتولگی از مرحله رویشی به مرحله زایشی است. محققین دلیل عارضه کوتولگی را مشتقّات سمّی ناشی از تجزیه بیولوژیکی علف‌کش تیوبنکارب گزارش کرده‌اند. بنابراین با توجه به سابقه طولانی کوتولگی و بر اساس نتایج این تحقیق می‌توان ادعا کرد که‌ تجزیه میکروبی علف‌کش تیوبنکارب در شالیزارهای گیلان از دو دهه قبل اتفاق افتاده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study the Effect of Thiobencarb Method of Application on Causing Dwarfism in Rice

نویسندگان [English]

  • Bijan Yaghoubi 1
  • Mohammad Baghestani 2
  • Hassan Alizadeh 3
  • Hamid Rahimian 3
  • Naser Davatgar 1
  • Atosa Farahpour
چکیده [English]

In order to investigate the effect of thiobencarb (TB) method of application and dosage on causing dwarfism in rice this study was carried out in 2007 and 2008 in research fields of Rice Research Institute of Iran-Rasht. The experimental plots had the precedence of dwarfism occurrence. Experimental design was a randomized complete block design with 3 replications in factorial split arrangement of treatments. Main plot included factorial arrangement of time of TB application (before and after transplanting), and time of flooding (before and after transplanting) and sub plots were TB dosage in 6 levels (0, 1.5, 3, 4.5 and 6 kg.ai.ha-1). Visual observation showed that TB causes dwarfism in paddy fields and its very distinctive symptoms were dark greenish color of leaves, short stature of seedlings, excessive unfertile tillering, fishhooking curvature leaves, brittle leaves and stems, delay in flowering and malformed panicle. These symptoms appeared 4-6 weeks after rice transplanting and lasted up to harvesting. Data analysis showed that the main effect and interaction of treatments affected dwarfism, days to 50% flowering, height, infertile grain, harvest index, economic and biologic yield. TB application “before transplanting and flooding” and “after transplanting and flooding” showed the highest and least negative effect on the above mentioned traits respectively. TB application “before transplanting and flooding” showed seven times more dwarfism compared with its application “after transplanting and flooding”. Average grain and biological yield loss of rice affected by dwarfism if TB is applied “before transplanting and flooding” was 50% and if it is applied after transplanting  and flooding was about 23%. In addition results of this research showed that in treatments with high dwarfism the average grain yield loss was two times more than biological yield loss. More decrease of grain yield (reproductive stage) compared with biologic yield (vegetative phase) indicates the role of a physiological disorder in addition to visual phytotoxicity. Researchers have reported that the toxic derivatives released from biological degradation of thiobencarb causes dwarfism in rice. Based on this results it seems that the microbial degradation of thiobencarb in paddy field of Guilan province has occurred from two decade ago base on prevalence of dwarfism in paddy field of this province.

کلیدواژه‌ها [English]

  • herbicide
  • Water management
  • Paddy field
  • time of herbicide application
  • Flowering